• Jutland

    ‘In de jaren ’90 werd gesteld dat Nederland niet te veel op Jutland mocht gaan lijken. Nu lijkt het ons wel een comfortabel, rustig leven’

    Een van de openingszetten van Bas Heijne in de Ongelofelijke Podcast.

    ____

  • En niets meer weet

    Eind november, ik rij een parkeergarage in Nieuwegein in. Het is voller dan normaal maar ik tref een plekje. Vandaag haal ik een slechte score op achteruit inparkeren.

    De sensoren piepen. Moderne auto’s zijn angstig afgesteld en de achteruitrijcamera is vies door het herfstweer. Ik steek weer naar voren en nogmaals naar achteren.

    De sensoren gillen want verderop loopt een mens door de garage.

    Met een hand op het pookje en de piepjes klinken rustig en beheerst en dan ineens zijn er piepjes die er niet bijhoren.

    De eerste seconden van Voor ik vergeet van Spinvis bestaan uit het geluid van telefoon die is opgehangen en heb ik blijkbaar per abuis aangezet.

    Hallo Universum. Deze piepjes, nu, en ook nog hier in Nieuwegein?

    ____

  • Sevenum, circa 1800

    Via Taaldacht belande ik bij de kaarten van Jean Joseph Tranchot. Deze Fransman was in dienst van Napoleon aangesteld om het gebied tussen de Maas en de Rijn stelselmatig in kaart te brengen. Dat deed hij nauwgezet, tot ongenoegen van Napoleon, die liever iets had dat snel klaar was en minder gedetailleerd.

    De kaarten van Tranchot zijn pas na zijn dood in 1815 afgemaakt; de Pruisen die het beheer van de collectie hadden overgenomen deden er tot 1828 over.

    Deze mij onbekende geschiedenis zorgde dat ik verdwaalde in de digitale bibliotheek van de VU, waar je een behoorlijke collectie oude kaarten hebt, onder meer de kaarten van Tranchot voor het Nederlands grondgebied. Dat is dan met name Limburg.

    Links zijn niet alleen een krachtig, zich aan hiërarchie onttrekkend, medium maar ze zijn ook verslavend om te blijven klikken.

    Wat de kaarten van Tranchot zo interessant maakt is hun detailniveau. Topotijdreis van voor 1850 is nogal grof. Op deze manier kunnen we bijna honderd jaar eerder terug in de tijd, bijvoorbeeld naar Nijmegen.

    Mijn oog viel op het dorp Sevenum, aan de rand van de Peel. Zelfs de karrensporen door de heide- en veengebieden zijn in kaart gebracht.

    Uitsnede uit de Tranchotkaart.

    Overigens is de grens in het landschap rond 1920 nog nauwelijks verschoven. Dezelfde kronkelende weg, dezelfde namen van boerderijen.

    Sevenum rond 1920, via Topotijdreis.

    ____

  • Het verloren Vikingzwaard

    De Vikings zaten bij het kampvuur. De Scandinaviërs overwinterden deze keer in Friesland. Ze dronken kruidenbitters en vertelden sterke verhalen aan elkaar. Zo werd verteld dat er de komende week een dorp verderop een kampioenschap was. Fierljeppen. Het competitie-gen in de Vikings kwam naar boven: dit zouden zij natuurlijk winnen. Zij: de onoverwinnelijke Vikings.

    De volgende week was er het festival. De Vikings hadden de hele week geoefend en hun hele voorraad sterke drank meegenomen. Hoewel de lokale Friezen dapper weerstand boden, wonnen de Vikings de nodige onderdelen. Wellicht kwam dat ook door hun zichtbare wapentuig; je werd al bang bij het zien van al die zwaarden en knotsen.

    De wedstrijd liep toe naar de grote finale en het alcoholpromillage was al behoorlijk hoog, toen de grote hoofdman van de Vikings riep: ‘En nu ik! Ik zal jullie tonen hoe een echte krijger over die sloot springt!’ Hij nam een aanloop, rende hard, maar verstapte zich op het laatste moment, en gleed in de sloot. De andere Vikings deden hun best niet te lachen. Nadat ze hun drijfnatte hoofdman uit de sloot hadden geholpen, en afgedroogd hadden met een berenvel, werd het duidelijk: in de worsteling met de modder was hij zijn zwaard verloren.

    De hoofdman werd boos. ‘Dit kan niet zo zijn! De modder mag mijn zwaard niet hebben! Haal alle schoppen, scheppen en graafwerktuigen, dan graven we morgen net zo lang tot we het zwaard weer boven water hebben. Drie vaten bier voor de man die het mij terugbrengt!’

    De volgende dag, nadat ze hun roes hadden uitgeslapen, organiseerden de Vikings een graafploeg die aan de slag ging om het zwaard te vinden. Een winter en lente lang groeven de Vikings. Maar omdat ze nogal dronken waren geweest, wisten ze niet zo goed waar ze nu precies moesten zoeken. Steeds wanhopiger groeven ze kuilen in het Fries landschap. Naast de kuilen ontstonden bergen aarde, die bewoners na verloop van tijd ’terpen’ zijn gaan noemen.

    Toen de lente goed op weg was en de zee weer kalm was, besloten de Vikings met pijn in het hart het zoeken op te geven. Het was toch geen gezicht, zo’n dapper volk dat een modderig landje om aan het scheppen was. Ergens anders, in York of Sicilië of Constantinopel, kon je vast een nieuw zwaard kopen. En zo is het zwaard van de hoofdman tot de dag van vandaag in de Friese modder blijven steken.


    Naar aanleiding van dit nieuwsbericht

    ____

  • Stilleven

    De vuilnisman staat stil op een verkeersdrempel en leegt een vuilcontainer. Het verkeer blokkeert. Als derde in de rij sta ik halverwege een kruispunt. Even een snapshot. 2x zoom. De ultieme algemeenheid is het resultaat.

    Rotterdam or anywhere zong the Beautiful South al.

    ____

  • Een eigen Mastodon-server?

    Tuurlijk doe ik dat, riep ik. Geen idee of ik alcohol op had maar na de dood van Twitter klonk het als een leuk experiment: een eigen Mastodon-server opzetten met vrienden. Nog op het station staande had ik al een aanbieder gevonden: je hoeft niet eens je eigen server op te beheren: je krijgt voor een tientje per maand een installatie waar je dan je vrienden accounts kan laten maken, en al het server-onderhoud gaat vanzelf.

    We zijn een jaar verder:

    • Meer nog dan vorig jaar geloof ik in de noodzaak je eigen plek op het web te hebben, of tenminste een plek met gelijkgestemden.
    • Een server met 5 mensen levert matige zoekresultaten op. Naar ik meen federeert een kleine server minder makkelijk met anderen. Scheelt spam, maar ook zoekresultaten.
    • Een tientje per maand is best prijzig per persoon. Hetzelfde bedrag als bijdrage aan een Nederlandse Mastodon.nl server zet meer zoden aan de dijk. Het voelt onverantwoord om zo’n speeltje in de lucht te houden.

    Iedereen rent op dit moment naar Bluesky. Er was blijkbaar de verkiezen van Donald Trump voor nodig om Twitter/X eindelijk te verlaten. Bluesky heeft echter hetzelfde probleem als Twitter: geen helder verdienmodel en een commercieel motief.

    Misschien is dat een motief op het internet: als sprinkhanen gaan de gebruikers van gratis alternatief naar gratis alternatief, tot de ruif is leeggegeten of de gebruikers zelf voer voor big tech zijn geworden.

    Bluesky is nog niet vervallen tot een matig platform, dus nu zit ik er ook al weer een tijdje. Maar niet met de verwachting dat het dit blog gaat overleven, en vermoedelijk ook Mastodon niet.

    ____

  • Het proces

    Ooit las ik Het Proces van Kafka niet uit. Maar dat is voldoende om te weten hoe de uitzichtloosheid en versnipperde stukjes informatie in die roman werken.

    Ook bij Let op mijn woorden van Griet op de Beeck had ik de neiging het weg te leggen. We maken kennis met de 16-jarige Lise die opgroeit in een familie waar iedereen op z’n eigen wijze ongelukkig is. Haar middelbare schooltijd strekt zich nog jaren voor zich uit en we gaan langzaam langs familiescenes en een verboden relatie met een leraar wiskunde.

    Op de Beeck kan ze wel schrijven, dat soort scenes. Maar met mooie zinnen en goed opgebouwde scenes strooien is niet voldoende om je aan het lezen te houden.

    Terwijl ik niet wist wat ik er mee moest, las ik, wachtend op de oven, een recensie. Spoilers? Misschien, maar het helpt wel anders naar het boek te kijken.

    Dit is dus een komedie? Wel, dan wel een zwarte.

    Dit is dus show, don’t tell? Dat klopt wel.

    En laat samen met je hoofdpersoon, de lezer ook lijden.

    Een hoofdpersoon zonder eigen zingeving – of kleiner gesteld – hobby’s in het leven komt me ongeloofwaardig over. In het tweede deel, tien jaar later, gaat het over werken, slapen en eten. Of eigenlijk te weinig eten, want de hoofdpersoon ontwikkelt een eetstoornis en we gaan als lezers mee naar de rand van het ravijn. Wat Lise vindt van de opera die ze bezoekt blijft onbenoemd. Nu hoef je daar van mij ook geen mening over te hebben, maar de leegte voelt kunstmatig.

    Misschien is dat mijn proces. Inzien dat leegte een bestaand risico is. Iets dat, zoals verveling, mij niet zo snel zal overkomen, maar voor anderen een reële optie is.


    Update, twee dagen later. In NRC wordt het nieuwste boek van Op de Beeck besproken.

    Op de Beeck had een vreselijke start in het leven en die start duurde tot rond haar veertigste. Haar vader reed tijdens het auto-ongeluk waarbij zijn eerste vrouw overleed. Op de Beeck, dochter uit zijn tweede huwelijk, kende hem als een alcoholist die ze ‘moest laten doen wat hij moest doen, met mij’. Op de Beecks moeder had onvoorspelbare woedeaanvallen en dreigde regelmatig met zelfmoord. Op de Beecks oudste zus werd in de familie doodgezwegen toen ze (eerder dan Griet) vertelde dat haar vader haar misbruikt had. Eenmaal het huis uit zocht Op de Beeck zelfvertrouwen in relaties met mannen die haar kleineerden. Kreeg een eetstoornis.

    Bovenstaand citaat. Dat is grofweg de levensloop van onze hoofdpersoon. Hebben we weer naar een autobiografie van de schrijver gekeken?

    ____

*****